“MALI ISTANBUL” Prizren prije i nakon dolaska Osmanskog carstva (VIDEO)

Formiranje Prizrena u početnim fazama kao regionalna sredina datira još od epoke Bizantinaca.

Povijesno društveno stanje na teritoriji Iliro-Albanaca na Balkanu bilo je veoma teško, jer je Bizantinsko carstvo u tom vremenu kao vodeća sila bila gotovo svo vrijeme u ratovima sa Bugarima, Mađarima i drugim narodima Balkana, na Ilirsko-albanskim teritorijama. Bizantijsko carstvo je potpuno nestalo 1275. godine.

Od X. do XIII. stoljeća Prizren je bio također pod Bugarskom okupacijom.

1169. godine nakon Bitke kod Pentine (blizu današnje Mitrovice), Prizren bio pod vlasti Srbije Stefana Njemanje, ali nakon poraza na Moravi 1190. godine, Srbija ponovo bila prinudna prepustiti Prizren Bizantincima.

Zatim 1275. godine, grad ponovo pada u vlastima stare Srbije pod kontrolom Stefana Prvovenčanog.

U tom periodu gotovo da je Prizren bio centar trgovine gdje je trgovina karavanima funkcionirala gotovo čitave godine. Nagle i stalne promjene vlasti u period prije dolaska Osmanskog castva učinilo je da Prizren ima drastične promjene kao u pozitivnom također i u negativnom pogledu, tako da, nakon čestih poraza srba, dešavalo se da Prizren čak do te mjere da je komunikacija gotovo sasvim prekinula, također i trgovina.

Iz tog razloga davne 1433. Prizren se spominje kao napušteno mjesto.

Prizren u Osmanskom Carstvu

Godine 1343. Osmanlije su orijentisali svoje interese ka Balkanskim državama.

Ne zna se baš tačno kada su Turci, preciznije Osmanlije oslobodili Prizren. Prema nekim izvorima navodi se da su se Osmanlije naselile 1455. godine u Prizrenu, dok neki drugi izvori navode da se to desilo 1459. godine. U literaturi se navodi da je oslobodilac Prizrena bio Ahmet-beg Evrenoszade.

Na početku oslobođenja se Prizren ne spominje gotovo nigdje, nakon oslobođenja i drugih Balkanskih gradova. Dok kasnije postaje centar jake ekonomije, kulture i obrazovanja i administrativne politike.

Navodi se da nakon ulaska Osmanske Vladavine u Prizrenu, Prizren preuzeo funkciju centra administracije Sandžaka. U pisanim dokumentima 1570. godine vezano sa njegovim funkcioniranjem spominju se pet Nahi unutar Sandžaka Prizrena.

Dok godine 1813. postao je centar Vilajeta i postao kao glavni grad četiri sandžaka (Prizrena, Skoplja, Dibre i Niša).

U prošlosti u odsustvu industrije, potrebe cijelokupnog stanovništva kao u naseljenim urbanim mjestima tako i u rularnim mjestima regije Prizrena, veoma su bili istaknuti zanatski poslovi. Tako da gotovo tokom čitave Osmanske vladavine pored trgovine, zanimanje i ekonomija društva bila je zasnivana na zanatsvo koje je donijelo veliki prosperitet ekonomije u tom vremenu.

Jedno od istaknutijih stvari osmanskog društva u ovom periodu također je bila kultura i obrazovanje, također su donijeli sa sobom i Islam.

Osmanlije su Prizren nazvali: ‘’Mali Istanbul’’ trudeći se da i od Prizrena stvore mitologiju, izgrađujući džamije, mektebe, hamame, i još druge stvari.

Izvori:

1. Abib Ahmeti: ’’Theranda-Prizren ndër shekuj’’, Prizren, 1996.  
2. Muhamed Shkuriu:‘’Prizren i lashte-morfologjia e ecurive për ruajtjen e kulturës materiale’’, Prizren 2001.   
3. Grupa autora: Kosovo nekad i danas, izdavač: “Ekonomska Politika”, Beograd, Februar 1973.
4. Nexhat Ibrahimi: ‘’Islami dhe muslimanet në tokat Iliro shqiptare dhe ne Ballkanin mesjetar/shekujt IX-XII”, Prishtinë 2003.
5. Prof. Dr. Haskuka: ‘’Analiza e funksioneve të Prizrenit gjate shkeujve”
6. Edukata Islame, Revistë fetare, shkencore e kulturore, nr.57., biti XXV, botoi: Kryesia e Bashkësis  Islame, Prishtinë, 1995.
7. Edukata Islame nr: 75, botoi: Kryesia e Bashkësisë Islame, Prishtinë 1995           
8. Salajdin Krasniqi: ‘’Prizreni- Udhetim neper kohe’’

Preveo i priredio: Dr. Mirsad Aslani, “Prizren prije, tokom i nakon Osmanskog carstva, ime i povijest”, – muhamedmustafaas.com